SAN JUAN HARRI

Zutabe honen jatorriko bertsioetako batek 1564az dihardu. Ustez izan zen Urdanibia-ko Jaunak su eman ziola Aranzate-ko bere 300 frantziar ostatu emanda zeuden etxe-dorreari gertaera ospatzeko altxatuta.
Horrela Serapio Múgica-k jasotzen du "Irun-eko" bere "Monografia historikoan", nahiz eta haren iraunkortasunik Irun-en Udal-Artxiboko inongo dokumentutan ez egon. Horrela izatekotan, historialari lokalak Antonio Aramburu apuntatzen zuen moduan, zutabea apaintzen duten ezkutuetako batean Aranzate-ko edo Urdanibia-koak agertu behar izango luke. Zutabea 1563an altxatu zela argumentuetako beste bat da, ia 90 urte beranduago Urdanibia-ko Jaunak bere etxeari su eman ziezaiola.

Arrazoiak beharbada beste ondo desberdin batzuk izan ziren. Urte askotan zehar irundarrak Hondarribia-ren autoritate errukigabea jasaten ari izan ziren. 1499tik aurrera independentziaren lehen sintomak hasten dituzte. Horregatik irundar-ek monumentu bat San Juan Bautista-ren irudiaz eraikitzea erabakitzen dute. Hala ere Irun 1766ra arte independentea izan zen hiribildu-tituluak Hondarribia-ko, eta denbora berean salbuespena lortu ondoren.
Zutabean hiru ezkutu agertzen dira: Austriako, Guipuzcoa-ko eta Irun-eko Unibertsitatekoa. San Juan Bautista-ren inongo erreferentziarik ez dago. San Juan-en zuhaitza plazan egon zedila gertaera soilik.
Zutabearen gainean sostengatuta Napoleon bera egon zela ere ez frogatutako beste gertaera bat, Víctor Hugo-k diharduena, da, bere soldaduak zihoazen bitartean penintsulako barneko bidea.