Zubiak

Irun-en mota guztien zubiak daude. Ibaien gaineko zubiak, errepideak eta trenbideak. Batzuk ezagunak, Bidasoa ibaia zeharkatzen dutenak bezalako, dira nazioartean. Jada ez dauden beste batzuk daude.
Erreportaje honetan agertzen diren zubi guztietan aurkitzen dira Anaka barruan edo beste auzo batzuekiko bere mugetan.

 

MENDELU – ZUBIMUXU

 

Nahiz Eta duela mende bat desagertu zuen, Zubimuxu-ren zubian Anaka-ko auzoan zeuden zaharrenetako bat izan zen. Zubi honen erreferentziak 1668tik daude. Urte hartako udal-aktetako batean zubi honetan aipatzen da hurbil itotako Martín de Baigorri agertu zelako. 
“Irun-eko Unibertsitateak eraiki zuen" zubian baino 1670eko beste erreferentzia batean agerian jartzen da
1730ean zubia zura zen eta bitarteko 1736 eta 1737 harritan berreraiki zen.
1890ean berreraiki zen. 1920an Irun-en eta Hondarribia-ren artean banantzea zioen zutabea zubiaren ondoan eraiki zen, bi herrietako ezkutuekin.

 

 ESCAPACHULO

Zubi honetako aurkitu dugun daturik zaharrena 1833ko da. Behinola pasagune txikia zen. Borrokak egon ziren Irun-eko eta Hondarribia-ko udalen artean zubi honengatik.. 
1919ko dokumentuetan eta 1920tan bi herrien arteko akordioak ezartzen dira zubiaren berreraikitzerako eta mantenu-lanetarako.
Mendelu-n, Alkain-eko gaurko pabiloietatik hurbil aurkitzen zen.
1994an Escapachulo-ren izena agertzen da lur batzueiko udal-idazteetan. 
Oraindik zubi zaharreko hondar batzuetan daude. Zubi hartako harriez eraiki dira auzotar batzuek errekastoko beste aldera igarotzeko eta bere baratzeetan lan egiteko darabiltzaten eskailera batzuk.

 

 AMUTE

Irun-eko 1701eko Udalaren akta-liburuetako batean hitzez hitz esaten da "...pasatzerako bere maiestatea, Irun-eko lurraldea iristen dela Amute-ren zubi handira arte esanez”. 
Hendaia-ko auzotarrek arrantzan egin dezatela Bidasoa ibaian eta Amute-ren zubian debekatzea 1710eko beste batean hitzartzen” da, Irun-eko kidea”.
1831n Hondarribia-ko hiriak zubi berriko eraikuntza eskatzen du Amute-n.

 

 URDANIBIA

 

Urdanibia-ren zubi zaharrean argazkian esaten den tokian egon liteke.
Hondora, zuhaitzen artean, Urdanibia-ko Jauregia eta errota zaharra ikus daitezke.
Urdanibia ibaia errekasto txikia da gaur egun, baina Bidasoa ibaiko adar bat da.
Zubi honetako lehen berria 1744ko da. Urte hartan zubia harrian berreraiki zen eta lanak kostatu ziren zilarreko 21 erreal. 1751n beste berreraikitze bat gertatu zen. 
1842an "Hondarribia-ko Irun-eko udalaren Bidearen Komisioa", estudioa egin zuen Urdanibia ibaiaren gaineko zubi berriko eraikuntzarako

 

 UGALDE

 

1706an zubi honen erreferentzia dago. Zubiaren konponketa “Phelipe de Arrivillaga” kontuagatik ordenatzen da.
Zubia zura zen. Zamorako 1721 Ignacio-n haritz batzuk Gainchurisqueta-n moztu zituen Ugalde-ren zubia konpontzeko. Zubiaren beste konponketa bat Francisco Ladrón de Guevara-ren kontu beranduago egon zen
1732an uholdeak zubia hondatu zen. Konponketa Errotandia-ko errotako jabearen kontu izan zen. Konponketa kostatu zen zilarreko 15 erreal.
XVII mendearen erdialdera arte zura izaten jarraitu zuen. 1743an zubia harriaz berreraiki zen.
Zubi honetan Bide Errealeko behartutako pausoa izan zen. Bidea Behobia-n hasten zen, San Juan-en Plaza pasatzen zuen, kalea Nagusia Oyarzun-eraino 
N-1a errepide zaharrean aurkitzen da tokian Bidasoa Portzelana fabrika zegoen.

 

 ERAUSTIETA 

 

Eraiki zen Iparreko eta "Satorraren bideetako Trenbidearen" bideen gainean. Anaka-ko auzoaren eta Belaskoenea-ren artean aurkitzen da.


Bere izena zor dio behinola bere gertutasunetan aurkitzen zuen baserri zaharrari.
1900eko dokumentuak daude zubi honetan Garciaenea-gatik pasatzen duen bidearen lanengatik zitatzen direnetan. 


Zubi honetako planoak aurkitzen duzu Udaletxearen Hirigintza Sailean diote 1989an eraiki zela.

Zubiak ditu 90 m-eko luzera bat eta zabalera 12 m.

Bere eraikuntzak zazpi hilabete iraun zuen eta kostua 205 milioi pezetako izan zen. 
Proiektuko zuzendaria Carlos del Río Chavarri ingeniaria izan zen.
Eraustieta-ren zubian Irun-eko bi hiri-zona garrantzitsu elkartzen ditu eta irteerarik azkarrena da Donostia aldera Anaka-ko auzotik.

 

 

 ESTACIÓN

 

1858an sortu zen “Iparreko Espainiako Burdinako Bideen Konpainia” trenbidea eta ibilbidean zeharreko zubi asko eraiki zituen .


Zubia aurkitzen da Kolonen trenbidearen bideen gaineko paseoaren amaieran.


1863ko urriaren 18an Donostia-Irun tartea, eta hurrengo urteko apirilaren 22a, Irun-Hendaia tarteko, inauguratu zituen.


1917an handitze-lan garrantzitsuak zubi honetan egin ziren. Irun-eko Udalak lanak ordaindu zituen, Diputazioak gastuetan ez zuelako lagundu nahi izan.
1924an argiteria-kale-argiak jarri ziren.

 

 

 DUNBOA

 

Zubi honetan oso eraikuntza modernoa du eta Bergareche Istillaga-ko plazaren eta General kalearen arteko oinezkoentzako pasagune bat da, Dunboa-ren kanalaren gainean. 
Anaka-ko eta Behobia-ko auzoetako hau aurkitzen du mugan.
Denbora askotan zehar, Dunboa-ren kanalaren gainean zegoen zubi bakarrean Korrokoitz-eko-a zen.

 Korrokoitz-en zubiko XVII mendeko dokumentuak daude.

 

 

 ISTILLAGO –  Ferrocarril del Bidasoa

 

Zubi honetan duela nahiko urte eraitsi zen. 
Bere eraiki zuen 1884an, Santiagoko gainean barre egin dezan, Bidasoa-ko Trenbiderako.
Bidasoa-ko tren txikiak Endarlaza elkartzen zuen Irun-en gunearekin, eta ere Endarlaza-rekin hirigunearekin. 


"Txikito-a tren" bezala ezaguna zen popularki, bide estua zen eta bere makinak lurrunera ziren. Bere geltoki zentrala aurkitzen zen, Kostorbe-n, zubi honen arteko distantzia gutxitan, eta geldialdia zuen Kolonen paseoan.
Tren honen bideetako azkeneko lekua, errepideko eraikuntzarako erabili ziren “ iparra Irun-en aldaera”.

 

 

 

 ISTILLAGO –  La Bañera

 

Zubi hau Santiagoko kalearen amaieran dago eta Bidasoa-k eta Ramón Iribarren-ek kaleak elkartzen ditu.

 

Udal-Artxiboan planoak eta zubiko aurrekontuak daude. 1874an eraiki zen Malcarroa-ko ekarritako harriez.
1915ean udal-arkitektoaren txosten bat aurkitzen dugu pasagune bat "Bainuontzia" deitutako lekuan eraikitzeko.


1966an, zubiak oso egoera txarra aurkitzen zen. Zubi berrian bi ordutan soilik eraiki zen.
Istorioak ezagutzea merezi du. 
Javier Vergara, Santiago kaleko auzotarra, Alardeko Jenerales izan zela (1994/1997tako) eskatu zuen bere kalerako zubi berria, baina udalak ez zuen eraiki nahi izan


Javier-ek armadaren goi-kargua lagun bat zuen. Javier-ek militarrek prefabrikatuz zubi berria jar zezatela bere auzoan  lortu zuen.

 

 IPARRALDE

 

Gipuzkoako Foru-Diputazioak N-1a errepideko eraikuntzan zeharreko 2008ko zubi hau eraiki zuen.
Aurkitzen da Iparralde-ko Irun eta Hendaia elkartzen duen nazioarteko zubiko zorian Etorbidean.

 

 

 

 

 SANTIAGO - Internacional

 

Bere zabaleragatik eta luzeragatik, Bidasoa ibaiaren gaineko zubirik garrantzitsuena da.

 

 

 

 

 


Eraikuntza-proiektua René Petit-en izan zen, Real Union futbol-jokalari , eta beranduago ingeniaria.
1966an inauguratu zen. 
1966ko abuztuan ( ABC-a 03/09/1966ko egunkariaren arabera) 251.000 ibilgailuk zubi hau gurutzatu zuten.
Zubi honen zentroan eskultura txikia bat dago. Jorge Oteiza-k 1971n egin zuen.

 

 

 

 

 

 AVENIDA –  Internacional

 

Zubi bikain hau Irun-eko Udalak eraiki zuen.
1910ean proiektua bere eraikuntzarako egin zen. Proiektua Salvador de Azúa-ren izan zen.

 

1915eko azaroaren 5ean inauguratu zen.
Bere kostua 335.108 pezetako izan zen.

 

 Bere amortizaziorako 5 zentimoko bidesaria laguneko ezarri zen.
Argiteria 1917an jarri zen.
1936ko Espainiako liskar zibilean zehar, zubi honengatik Irun-eko milaka pertsona gerratik ihes eginez igaro ziren.
1940ko ekainean. Bigarren Mundu-Gerran zehar, III. Reich-eko Alemaniako soldaduek zubia hartu zuten.

 

 

 TOPO –  Internacional

 

1910ean “Mugarako Donostiako Trenbidearen Frantziako Konpainia” sortzen da. Enpresa honek Irun-eko Udalaren baimen bat lortzen du, Frantziako mugarainoko zubi bateko eraikuntzarako.

Proiektua Ignacio Ugarte ingeniariaren izan zen.

Zenbatekoa 454.000 pezetako izan zen
1912ko abenduaren 5ean Donostia-tiko Irun-era zerbitzua inauguratzen da.
Hendaia-rainoko luzapena 1913an egin zen, Bidasoa ibaiaren gaineko zubian oraindik bukatuta ez zegoelako.
Zubiak bost arku ditu.
1913ko uztailaren 13an, Irun-Hendaia zerbitzua inauguratu zenean, istripua gertatu zen. Bi trenek talka egin zuten eta 7 bidaiari hil ziren eta beste 20ak zaurituta gertatu ziren.

 

Zaurituenganako arretako irundarrak-en portaeragatik, Alfonso XIII erregeak "oso Humanitarioko" titulua eman zion Irun-eko hiriari, 
"Topo", 1973ra arte funtzionatzen ari izan zen. 
1982tik zerbitzua “Euskal Eusko Trenbideak/Trenbideek” kudeatuta dago

 

 FERROCARRIL - Internacional

 

 

"Bidasoa-ren pausoaren" gainean egindako lehen proiektua Calixto Santa ingeniariaren da.
Zubi honetan 1862 eta 1863 bitartean eraiki zen.

 

Zubia 20 m-eko 5 arkuz osatzen da eta 132,05 m-eko erabateko luzera du. Oinarriek 2,67 m-eko zabalera bat dute. eta 7 metroko sakontasun bat.
Lanak parte frantziarretik kontrolatu zituen ingeniaria M. Chauvisé izan zen.


Frantzia-Iruna lehen tren helbidea Hendaia-ra iritsi zen 1862tako, eta lehen treneko urriaren 22an Madril-Parisaren artean 1864ko abuztuaren 15ean.


Zubia Tiene 20 m-eko 5 arkuz osatzen da 132,05 m-eko erabateko luzera. Oinarriek|Zutabeek 2,67 m-eko zabalera bat dute. eta 7 metroko sakontasun bat.
Lanak parte|leku frantziarretik kontrolatu zituen ingeniaria M. Chauvisé izan zen.

1862ko urriaren 22an lehen "Frantzia-Iruna" trena Hendaia-ra iritsi zen , eta lehen trena " Madril-Parisa" 1864ko abuztuaren 15ean.

Argazkiak: Irungo Udal Artxiboa