Aiako Harria

Natura gustatzen denarentzat, Aiako Harria-ren natura-parkeak edertasun handiko espazioak dauzka. Aiako Harria babestutako natura-gunea deklaratu zen 1995ean. Baditu 105 km-eko perimetroa eta Lesaka-ko udalen artean banatutako 69,13 km2-etako, Oiartzun-eko, Renteria-ko, Donostia-ko, Hernani-ko eta Irun-eko azal bat. Azken udal honek lurraren % 18,2 hartzen du.
Granito-mendi hau bakarra da Euskadin eta hiru gailur ditu: Irumugarrieta 811m., Lesaka-ko, Oiartzun-eko eta Irun-eko herriak elkartzen dituenak; Txurrumurru 828m. eta Erroilbide 837m.

Gailur hauetatik Txingudi Badiako eta Nafarroako eta Gipuzkoa-ko mendietako bista politak begiets daitezke. 
Gailurretara iristeko, Meaka-ko auzoan, Irun-en hasten dituen ibilbideetako hau da:
Irugurutzeta-ko zentralean hasten da, eta pasatzen da Embido-gatik, Arbiun-egatik, Irufagoeta-gatik, iturria Aizpegietako-gatik, eta gailurrerako puntu honetatik.

 

Iritsi bagara Ekialdea hegaletiko hegal gailurra, jaitsiera hasten dugu Mendebala hegaletik, Elurretxe-ra iristen den bidetik. Jaisten jarraitzen dugu “Tutuak” bezalako ezagututako bidetik, Irugurutzeta-ko labeetaraino, oso ibilbidea hasi dugun tokitik lekurako zorian.
Aiako-ko haranek aldapa sendoak, konifero-mahai-tresnak, dituzte haritzak eta egon zaitezen. Aiako-ko Natura-Parkean mendia inguratzen duten meategi ugariak bisita daitezke. Meategirik garrantzitsuenak Oiartzun-en eta Miazuri-etan Arditurri-ko-ak eta Belbio dira Irun-en. Jatorri Erromatarreko hainbat meategi ere daude.